Pursantaj, kelime anlamı olarak “oran” veya “yüzde” anlamına gelmekte olup türkçe bir kelime değildir.

Hakediş pursantajı ise; bütün iş kalemlerinin, teker teker, toplam iş içerisindeki oranlarının belirlenerek, sonrasında yapılan imalatların toplam iş içerisindeki yüzdelik değerinin bulunmasını, haliyle toplam iş bedelinin içerisinden, yapılan imalatların bedelinin hesaplanmasında veya yaklaşık maliyet olarak ödenmesinde kullanılan genelde excel ile oluşturulmuş bir cetveldir.

Genelde kamu kurumlarında anahtar teslim ihalelerde basit ödeme şekli olarak kullanılır. Her hakediş dönemi yapılan imalatların yüzdesel oranları pursantaja girilerek yaklaşık hakediş ödemesi yapılır.  Örnek verecek olursak;

İhale Bedeli: 100.000.000 tl. olan ve 100 adet Blok, 1 adet Camii’den oluşan bir işten bahsedelim.

İşi alan yükleniciye hakediş yaparken kullanılmak üzere sözleşme içerisinde bir pursantaj tablosu verilir. Bu tablodaki iş kalemleri ve bu iş kalemlerinin yüzdelerine göre excel ile pursantaj tablosu son haline getirilir. İlk olarak ana pursantaj tablosunu görelim:

ANA PURSANTAJ TABLOSU
İMALAT   PURS.
TOPLAM TUTAR   100,00%
1- KONUTLAR ( 100 BLOK ) 85,19%
2- CAMİİ VE TEKNİK BİRİMLER 2,98%
3- ALTYAPI VE ÇEVRE DÜZENLEMESİ 6,82%
4- MÜTEFERRİK İŞLER   5,00%

Yukarıda gördüğünüz gibi toplam ihale bedelinin %85,19’u konutları, %2,98’i camii’yi, %6,82’si altyapı ve çevre düzenlemesi işlerini ve geri kalan %5’i ise müteferrik işleri kapsamaktadır. Bunlar idarenin belirlediği sözleşme içerisinde yer alan pursantaj değerleridir.

Daha sonra ana pursantaj, iş grupları pursantajı olarak kendi içerisinde ayrılır.

İŞ GRUPLARI PURSANTAJ TABLOSU
İMALAT BLOK ADEDİ            ( B ) PURS. G. PURS.
N01-N02-N03-N04-N05-N06-N07 ( TİP A ) 7 100,00% 6,29%
A) İNŞAAT İŞLERİ 76,05%
B) ELEKTRİK İŞLERİ 15,24%
C) MEKANİK İŞLER 8,71%
 N-08  ( TİP B ) 1 100,00% 1,45%
A) İNŞAAT İŞLERİ 78,37%
B) ELEKTRİK İŞLERİ 12,00%
C) MEKANİK İŞLER 9,63%
ALTYAPI VE ÇEVRE DÜZENLEMESİ 1 100,00% 6,82%
A) ALTYAPI VE ÇEVRE DÜZENLEME PEYZAJ İŞLERİ 74,98%
B)  ELEKTRİK ALTYAPI İŞLERİ 25,02%
MÜTEFERRİK İŞLER 1 5,00% 5,00%
TOPLAM 100,00%

Yukarıda gördüğünüz gibi pursantajın bu kısmında ise blokların tipi, kat sayısı, konut sayısı vs. dikkate alınarak, her bir grubun toplam inşaat, elektrik ve mekanik yüzdeleri yer almaktadır. (Yukarıda örnek olması için pursantajın sadece bir kısmı alınmıştır.)

Sonrasında ise  iş grupları kendi içerisinde pursantajlara ayrılır. Altyapı, Camii, Müteferrik İşler, Konutlar kendi içerisinde pursantajlara ayrılır. Örneğin; konutlar için konuşursak; konutların inşaat, elektrik ve mekanik imalatları kalem kalem oranlanır ve pursantajda yer alır. Aşağıda bu pursantajların bir kısmını görebilirsiniz.

ALTYAPI VE MÜTEFERRİK İŞLER ALT PURSANTAJ TABLOSU
PURSANTAJ KODU İş Kaleminin Adı ve Kısa Açıklaması ALT PURS. ANA PURS.
ALTYAPI VE ÇEVRE DÜZENLEME PEYZAJ İŞLERİ 100,00% 100,00%
D.01 Atıksu imalatı  yapılması 9,26%
D.02 Yağmursuyu imalatı yapılması 15,35%
D.03 Altyapı hatlarının kanal görüntüleme robotu ile görüntülerinin alınması 0,98%
MÜTEFERRİK İŞLER 100,00% 100,00%
Temizlik işleri(Bina içi ve bina dışı) 2,00%
Geçici kabul tamamlandıktan sonra 50,00%
As- built çizimleri ile bakım ve işletme talimatlarının hazırlanması 8,00%
Kesin kabul tamamlandıktan sonra 20,00%
Kesin Hesap  işlerinden sonra 10,00%
İskan raporundan sonra 10,00%

Örneğin; Müteferrik İşler içerisinde bulunan “Temizlik işleri”, “Geçici kabul tamamlandıktan sonra” ve As-built çizimleri ile bakım ve işletme talimatlarının hazırlanması” işlerinin tamamlandığını varsayalım. Eğer müteferrik işlerin tamamı bitseydi (bütün alt kalemleri), müteferrik işler bütün işin %5’i olduğundan 5.000.000 tl. hakediş ödemesi yapılacaktı. Ancak bahsettiğimiz ilk 3 kalemin bittiğini varsaydığımızdan; müteferrik işlerin %2+%50+%8=%60’lık kısmı bitmiş olur. Yani toplam işin %5’inin %60’ı tamamlanmış oluyor. Bu da 5.000.000tl.*60/100=3.000.000 tl’ye denk gelir.

KONUT
ÜSTYAPI PURSANTAJI
N01-N02-N03-N04-N05-N06-N07
PURSANTAJ KODU İş Kaleminin Adı ve Kısa Açıklaması ALT PURS. ANA PURS.
A) İNŞAAT İŞLERİ   100,00%
A.01 KAZI DOLGU YALITIM DRENAJ VS. İŞLER 100,00% 3,24%
A.01.01 Kazı (Hafriyat, nakliye, döküm saha bedeli dahil) 25,15%
A.01.02 Blokaj, temel altı ve üstü dolgu, geri dolgu 18,22%
A.01.04 Su yalıtımı (Temel ve subasman perdelerinde su yalıtımı, keçe, koruma betonu, ısı yalıtımı, koruma duvarı, drenaj levhası dahil) 56,63%
A.02 TEMEL BETONARME İMALATLARI 100,00% 5,91%
A.02.01 Grobeton 19,01%
A.02.02 Temel Betonarme imalatlar (Kalıp, Demir, Beton dahil) 80,99%
A.03 KAT BETONARME ve YAPISAL ÇELİK İMALATLARI 100,00% 29,44%
A.03.01 Kat Betonarme imalatlar (Kalıp, İskele, Demir, Beton dahil) 100,00%
B) ELEKTRİK İŞLERİ   100,00%
1. ALÇAK GERİLİM KABLOLARI 100,00% 1,74%
Besleme kabloları montajlarının yapılması 87,32%
Topraklama İletkenleri montajlarının yapılması 2,68%
Test Ve Devreye Alma işlerinin yapılması 10,00%
2. TEMEL TOPRAKLAMA İMALATLARININ YAPILMASI 100,00% 5,03%
3. ARMATÜR MONTAJLARININ YAPILMASI 100,00% 4,11%
Armatür montajlarının yapılması 72,65%
Acil aydınlatma Kitli armatürlerin takılması 27,35%
C) MEKANİK İŞLER   100,00%
C.01 Pis su tesisatı kolon ve yatay imalatlarının yapılması 2,23%
C.02 Galvaniz temiz su ve yangın mücadele tesisatı anahat imalatlarının yapılması 1,07%
C.03 Isıtma, soğutma, spring tesisatı ve tesisat yolu ekipman (vana, filtre, kosva vb) montajlarının yapılması 1,04%
C.04 Pprc temiz su tesisatı imalatlarının yapılması 2,15%
C.05 Wc taşı montajının yapılması 0,80%

Yukarıda da görüldüğü gibi konutlar kısmını ele alırsak; konutlar kısmının toplam işe göre pursantajı %85,19’dur. İlk baştaki (1-2-3-4-5-6-7)  no’lu bloklar bu %85,19’un, %6,29’luk kısmını kapsar. Bu %6,29’luk kısmın ise %76,05’i bu blokların inşaat kısmını kapsar. Bu %76,05’lik kısmın ise %3,24’ü “Kazı Dolgu Yalıtım Drenaj vs. İşler”i, bu %3,24’lük kısmın ise %25,15’i “Kazı (Hafriyat, nakliye, döküm saha bedeli dahil)’i kapsar. En sona ise hakediş yapılırken bu işlerin yüzde kaçının yapıldığını girmek kalıyor. Örneğin işin %50’si bitti ise “50” değeri girilir ve rakam otomatik olarak ortaya çıkar. (Yazının en sonunda verilen örnek pursantaj tablosunu incelerseniz bu 7 bloğun kendi içerisinde, her blok için ayrı ayrı sütunların olduğunu da göreceksinizdir. Yani her bir blokta her bir iş kalemi ile ilgili yapılan imalatın oranını girebilmeniz için ayrı ayrı sütunlar mevcut.)

Yani; pursantaj hesapları bu yüzdelere göre yapıldıktan sonra elle işin yüzde kaçının yapıldığı girilir. Örneğin; “Kazı (Hafriyat, nakliye, döküm saha bedeli dahil)” kısmı tamamlandıysa “100” olarak girilir ve bu işin toplam işe oranı ile beraber bu işten ne kadar hakediş ödemesi olacağı otomatik olarak hesaplanmış olur.

Yukarıda bahsettiğimiz pursantaj örneği çeşitlendirilebilir.

Bir iş yaptırdığımız kimseye kesin hesap öncesi, yaklaşık ödemeler yapmak için benzer pursantaj tabloları hazırlanıp kullanılabilir. Burada toplam bedeli belirli olan bir işin, idarenin belirlediği oranlara göre, yapılan iş miktarlarını oranlayarak yüklenicinin kolay şekilde hakediş ödemesinin yapılması sağlanır.

İhalede belirtilmeyen ve yüklenicinin uhdesinde olmayan ancak yüklenici tarafından yapılmış ekstra işler için veya ihalede belirtilen ancak eksilmiş ve yüklenici tarafından yapılmamış işler için mukayeseli kesin hesap yapılır.

Örnek pursantaj tablosu için tıklayın..(İndirdikten sonra biraz kurcalarsanız daha iyi hakim olacaksınızdır. İçerisinde yer alan ceza tablosu, fiyat farkı hesabı gibi konulara isteğe bağlı olarak daha sonra farklı bir yazımızda veya bu yazının içerisinde ek olarak yer vereceğiz.)